پادگفتمان امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه

thesis
abstract

پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام (ره) که به حق عنوان معجزه دوران معاصر را به خود اختصاص داد، در شرایطی محقق گردید که کمتر کسی اعم از اندیشمندان حوزه سیاست و علوم اجتماعی یا تحلیل گران و دیپلماتهای برجسته دنیا تصور چنین تحولی را قابل درک نمی پنداشتند. پدیده ای غیرقابل تصور و غیرقابل پیش بینی و کنترل. انقلابی که ابتناء آن بر احیاء و شکل گیری مجدد گفتمانی قدرتمند و رو به توسعه را در پی داشت و آن گفتمانی دینی و الهی را بنیان نهاد. در شرایطی که نظام سلطه تحت سیطره و گفتمان غالب و هژمون ماتریالیستی شرق و غرب، اجازه بروز و ظهور گفتمان جدیدی را نمی داد و صاحبان قدرت در دو عرصه گفتمانی متعارض و به زعم خود توانسته بودند؛ خدا را از جامعه حذف و انسان را بر سرنوشت خویش حاکم سازند و اندیشه پیشینی جای خود را به تفکر و اندیشه پسینی داده بود و هرگونه تفکر در حوزه اندیشه های مابعدالطبیعی و متافیزیکی و حوزه دین، نوعی ارتجاع و واپسگرایی در عرصه مدرنیته و پست مدرن تلقی می گردید و صحبت از پایان تاریخ و رشد و کمال انسان مدرن در حوزه تمدن و فرهنگ لیبرال و ارزشها و آموزه های آن مطرح بود. انقلاب اسلامی با ابتناء بر تفکر و اندیشه دینی و الهی با هدف نجات انسان از انحراف و التقاط مدرنیته و بازگشت انسان به فطرت الهی خویش نوید دنیای جدیدی را فرا روی ملت ها قرار داد. گفتمان لیبرالیستی غرب با تمام آموزه های خود به عنوان یک نظام معنایی خاص در ادبیات سیاسی جهان غرب از یک روند نظام مند تاریخی و گسترده در شکل گیری تمدن جدید غرب، جایگاه ویژه ی را در سازوکارها و کاربست های اجتماعی سیاسی فرهنگی و امنیتی دنیای مدرن فراهم ساخت. نظام معنایی و گفتمان لیبرالیسم با تمرکز بر دال مرکزی آن مشتمل بر حقوق فردی، آزادی، دمکراسی، نظام سرمایه داری و بازار آزاد، هرگونه تخطی و انحراف از این دال مرکزی را غیرممکن ساخته و با هرگونه تلاش و اقدامی درجهت مقابله با این آموزه های بنیادین و از ناحیه هرجامعه یا ملتی را بر نتافته و با خشن ترین روشها با آن مقابله کرده است. در کنار نظام معنایی مسلط و گفتمان غالب لیبرالیستی غرب، نظام معنایی و نظام مند دیگری به عنوان گفتمان رقیب طی چند دهه اخیر و به ویژه پس از جنگ جهانی دوم، توانست نظام معنایی مستقل و یکپارچه دیگری را در تقابل با گفتمان لیبرالیستی غرب سازماندهی و در یک پهنه جغرافیایی گسترده، بسط و گسترش داده و آن را به یک گفتمان رقیب تبدیل نماید. گفتمانی که عنصری تهاجمی و رو به گسترش را در بطن خود تولید و صدور آن را به حوزه رقیب درپی داشت. گفتمانی که آن نیز از دل نگرش مادی و مبتنی بر آموزه های اومانیستی ولی با تکیه بر برساخته ای بنام کارگر و طبقه کارگر یا پرولتاریا تمرکز داشت. اما برخلاف نظام معنایی لیبرالیستی و دال مرکزی آن، این نظام گفتمانی متمرکز بر حقوق جمعی، اقتصاد دولتی، اشتراکات اجتماعی و آوانگاردی طبقه کارگر و نفی حقوق و آزادیهای لیبرالیستی بود. بنابراین پادگفتمان انقلاب اسلامی در شرایطی محقق و رشد و نمو پیدا می کند که اساساً با توجه به سلطه و سیطره گفتمانهای ضددینی و یا حداقل سکولار شرقی و غربی که برای چندین قرن اخیر، به ویژه گفتمان لیبرال دمکراسی با اقتدار و قوت مادی خود توانسته بود مانع بروز و ظهور تفکر و نظام معنایی مبتنی بر اندیشه دینی شود، اما انقلاب اسلامی ایران، این رابطه را دچار تحول و دگرگونی نمود. چنانچه با آغاز موج چهارم دمکراسی، نظم لیبرالیستی بین المللی را با چالش و بحران جدی مواجه ساخته است. به شکلی که بخش قابل توجهی از آموزه های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و به ویژه امنیتی نظم لیبرال دمکراسی غرب در بسیاری از مناطق و علی الخصوص در منطقه استراتژیک خاورمیانه را دگرگون و درحال فروپاشی قرار داده است. بنابراین برساخته جمهوری اسلامی ایران, مولود ساخت و بنیان نظام معنایی خاص خود یعنی پادگفتمان یا گفتمان جدیدی در حوزه نظام دوقطبی و اوج دوران جنگ سرد و جنگ بین گفتمانی غالب نظام بین المللی دهه 70 بود. شکست تمام استراتژیها، مداخلات و اهداف، قدرتهای مهاجم به ویژه امریکا با رهبری گفتمان لیبرالیستی، نتوانست خللی در مسیر پرشتاب انقلاب اسلامی ایجاد کند. در حقیقت امریکا و غرب با هزینه های سنگین مادی و انسانی در منطقه و جهان و با طرحهای پیشگیرانه و پیش دستانه و راهبردهایی چون خاورمیانه بزرگ تر و ... ، نتوانستند مانع رشد و پویایی الگوسازی و شکوفایی ناب انقلاب اسلامی گردیده و هزینه های بسیار سنگین حوادثی چون 11 سپتامبر و مداخله نظامی و حضور مستقیم و گسترده نظامیان غرب و متحدان آنها در منطقه، جنگ نرم و طرحهایی چون دیپلماسی عمومی و ... همگی جزء تحمیل هزینه های بیشتر و افزایش چالش های امنیتی برای آنان در منطقه حاصلی برای آنها نداشته است و نتوانست مشکلات و چالش های روزافزون آنها را متوقف و یا کاهش دهد. بنابراین باید گفت که نظام جمهوری اسلامی ایران بر ساخته ای در بستر خرده گفتمانی برآمده از گفتمان انقلاب اسلامی است. از این رو جمهوریت، اسلامیت و ایرانیت (ام القرایی ایران) و سایر دالهای شناور در یک رابطه مفصل بندانه با دال مرکزی و محوری در گفتمان انقلاب اسلامی امام (ره) معنا و مفهوم و نمود پیدا می کند. چنانچه عنصر مدرن جمهوریت در ادبیات سیاسی جهان معاصر در رابطه با عنصر اسلامیت (دال محوری) و محیط (فضا و مکان) ایران به عنوان ام القراء جهان اسلام مفهومی ترکیبی می سازد که خودمحصولی قابل قبول برای تأسیس نظام مدرنیته ایران اسلامی است تا بتواند تبدیل به الگو و مدلی از یک نظام سیاسی موفق برآمده و برساخته از دل گفتمانی قدرتمند و نوظهور بنام گفتمان انقلاب اسلامی برای حرکتی مستمر و نقشه راهی تمدن ساز در رقابت و مواجهه با گفتمان رقیب و رو به زوال، لکن هژمون خواه لیبرال دمکراسی غرب گردد.

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

تحولات اخیر منطقه خاورمیانه و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

برقراری امنیت ملی و حفظ کشور از تهدیدهای خارجی، از مهمترین اهداف سیاست خارجی کشورها از جمله ایران اسلامی بوده و امنیت کشور ضمن اینکه متاثر از ساختارها و فرایندهای داخلی است، در ارتباط مستقیم با عوامل محیط مجاور و محیط منطقه‌ای است و لذا شناخت محیط منطقه‌ای و تحولات آن، می‌تواند گام مهمی در تقویت و حفظ امنیت کشور محسوب شود. در این مقاله در پاسخ به این سوال اصلی که مهمترین عامل تاثیرگذار منطقه‌ای...

full text

بازدارندگی منطقه ای و تامین امنیت جمهوری اسلامی ایران

نظریه­ ی بازدارندگی یکی از نظریات مبتنی بر رئالیسم و واقع­گرائی در عرصه­ی بین­الملل است که عمدتاً پس از جنگ جهانی دوم و با تضعیف آرمانگرایی، مورد توجه نظریه­پردازان مسائل استراتژیک قرارگرفت.این نظریه در روابط بین­الملل به«قدرت»به عنوان مؤلفه­ی اصلی تبیین­کننده روابط بین­کشورها تأکید می­کند و ضمن رد نظرات «ایده­آلیستی» براین باور است که میزان قدرت دولتها، تأثیر مستقیم بر میزان امنیت ملی آنها دارد...

full text

قدرت نرم و جایگاه آن در امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران

قدرت نرم یکی از اصلی ترین شاخص های سیاست خارجی و امنیتیجمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. هر نظام سیاسی انقلابی همواره از شاخص های قدرت نرم برای ارتقای موقعیت منطقه ای و بین المللی خود بهره می گیرند. آنچه به عنوان بیداری اسلامی یا ایدئولوژی هویت گرا در جهان اسلام محسوب می شود را می توان بخشی از قدرت نرم جمهوری اسلامی دانست که در قالب رهیافت های نئولیبرالی و پیوند آن با هنجاره های سازه انگاران من...

full text

فرصت‌ها و تهدیدهای فراروی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با بیداری اسلامی در منطقه خاورمیانه

ﺑﯿﺪاری اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﺮﺑﯽ در ﺳﺎل 2011 وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪﯾﺪی ﺷـﺪ، ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﮔﺴﺘﺮده ای را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ. اﻣﯿﺪ آن می‌رفت ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮج ﻓﺰاﯾﻨـﺪه انقلاب‌های ﻣﺮدﻣﯽ، ﻧﻈﻤﯽ ﺟﺪﯾﺪ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و درون زا ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﺪن اﻧﻘﻼب و اﻧﺤـﺮاف در ﺑﯿﺪاری اﺳﻼﻣﯽ، وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻀﺎد، دﺷﻤﻨﯽ و ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در ﺑﺮﺧـی کشورهای ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺣﺎﮐﻢ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ چالش‌هایی ﺧﻄﺮﻧﺎک ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ. ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ زمینه‌ها و ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺆﺛﺮ در...

full text

تبیین تأثیر شکنندگی دولت سوریه بر امنیت داخلی و منطقه ای جمهوری اسلامی ایران

آغاز بحران سوریه در سال 2011 و بین المللی شدن آن به واسطه حضور بازیگران ذی نفع منطقه ای و فرامنطقه ای، وقوع خشونت های متعدد داخلی، آواره شدن هزارن نفر از شهروندان سوری، و از بین رفتن زیربنا های اقتصادی آن و ناتوانی این دولت در تأمین نیاز های اساسی شهروندان خود؛ سایه سنگین تهدیدات شکنندگی دولت این سرزمین را در خاورمیانه روز افزون و امنیت بسیاری از دولت های منطقه ای از جمله ایران را متأثر از خود ...

full text

استراتژی «موازنه تهدید» و امنیت دولت‌های اسلامی منطقه خاورمیانه

در استراتژی کلان هر دولت، «امنیت ملی» به عنوان اصلی بنیادین به حساب می‌آید. در دهه‌های اخیر، دولت‌های اسلامی منطقه خاورمیانه و جهان اسلام متحمل هزینه‌های سنگینی شده‌اند. چالش‌های منازعه میان اعراب و اسرائیل و مداخلات فزاینده قدرت‌های فرا‌منطقه‌ای (امریکا) و قدرت منطقه‌ای (اسرائیل)، و همچنین به دلیل ناکارآمدی برخی از دولت‌های عربی وابسته به غرب در تأمین امنیت منطقه‌ای، موجب شده است امنیت ملی ایر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023